Yaqinda Vashingtonda arab-Isroil tinchlik muzokaralarining navbatdagi davrasi boshlandi, ammo amerikalik bir faol uchun Yaqin Sharqqa tinchlik olib kelish - hayotiy maqsad.
Siyosatshunos va huquqshunos Frank Romano yahudiy va falastinliklarni bir-biriga yaqinlashtirish yo’lida sakkiz yildan beri jon kuydiradi.
Frank Romano 2005-yildan buyon Isroil va G’arbiy sohilga 40 marotaba safar qilib, yahudiy, nasroniy va musulmonlar bilan muloqotni yo’lga qo’ydi.
“Din haqida gapirib, vaqtingni behuda sarflayapsan, deb ba’zi odamlar menga qarab kulishadi. Ularning fikricha, Isroil va Falastin yer talashyapti, buning e’tiqodga hech aloqasi yo’q emish”, - deydi Romano.
Huquqshunos olim nazarida, din bu mojaro ortida yotgan muhim omillardan. Oradagi tushunmovchiliklar hamda diniy guruhlar o’rtasida aloqa yo’qligi ixtilof davom etishiga hissa qo’shib kelmoqda. Frank Romano ikki elni bir-biriga yaqinlashtirishni ko’zlab, muloqotni yo’lga qo’ydi.
Turli e’tiqod vakillari bir davrada o’tirib tanovul qilishadi. Musiqa tinglab, turli mavzularda suhbat quradi, dardlashadi. Mafkura va diniy ta’limotlarni muhokama qilishdan ham qochmaymiz, deydi Romano.
“Muqaddas kitoblarni bir-biri bilan taqqoslab muhokama qilganimizda lol qolishadi. O’xshashliklar borasida nazariy jihatdan hamma qandaydir yuzaki bilimga ega, lekin kitobdagi yozuvlarni ko’rib tushunasizki, ayrim diniy yetakchilar va siyosatchilar da’vo qilganchalik tafovut mavjud emas. E’tiqodimiz ayri bo’lsa-da, Olloh bir”, - deydi faol.
29 yoshli falastinlik Mahmud Muna bu uchrashuvlarning doimiy qatnashchisi:
“Isroil bizni devor bilan ajratib qo’ygani sabab yahudiylar bilan na gaplasha olasiz, na bir davrada o’tira olasiz. Buni men jiddiy muammo deb bilaman, chunki bunday sharoitda odamlarni axborot vositalari orqali laqillatish oson”.
61 yoshli Rut Viktor Isroil fuqarosi. Kasbi o’qituvchi.
“Falastinliklar bilan urush maydonida emas, ana shunday muloqotlarda ko’rishishni istardim. Tinchlikdan umidni uzmayman, osoyishtalik bir kun albatta keladi”, - deydi u.
Dinlar-aro dialog loyihaning bir qismi, xolos. Frank Romano fikricha, ikki xalq orasida qo’shma loyihalar yo’lga qo’yilishi darkor.
“O’rtada to’siq barpo etish uchuh minglab daraxtlar nobul qilingan, ularni birgalikda qayta ekish, uylarni tiklash, maktablar ochish tashabbuslarini olg’a suryapmiz. Yana bir yo’li – hukumatlarga bosim o’tkazish, toki tinchlik tomon jiddiy qadam tashlansin”, - deya tushuntiradi amerikalik faol.
Frank Romano ta’biricha, elatlar bir-birini tushunib, o’xshash jihatlarini anglab, oradagi tafovutlarni hurmat qilishni o’rgansagina vaziyat o’zgarishi mumkin. Busiz Yaqin Sharqda tinchlikka umid qilish qiyin.
Siyosatshunos va huquqshunos Frank Romano yahudiy va falastinliklarni bir-biriga yaqinlashtirish yo’lida sakkiz yildan beri jon kuydiradi.
Frank Romano 2005-yildan buyon Isroil va G’arbiy sohilga 40 marotaba safar qilib, yahudiy, nasroniy va musulmonlar bilan muloqotni yo’lga qo’ydi.
“Din haqida gapirib, vaqtingni behuda sarflayapsan, deb ba’zi odamlar menga qarab kulishadi. Ularning fikricha, Isroil va Falastin yer talashyapti, buning e’tiqodga hech aloqasi yo’q emish”, - deydi Romano.
Huquqshunos olim nazarida, din bu mojaro ortida yotgan muhim omillardan. Oradagi tushunmovchiliklar hamda diniy guruhlar o’rtasida aloqa yo’qligi ixtilof davom etishiga hissa qo’shib kelmoqda. Frank Romano ikki elni bir-biriga yaqinlashtirishni ko’zlab, muloqotni yo’lga qo’ydi.
Turli e’tiqod vakillari bir davrada o’tirib tanovul qilishadi. Musiqa tinglab, turli mavzularda suhbat quradi, dardlashadi. Mafkura va diniy ta’limotlarni muhokama qilishdan ham qochmaymiz, deydi Romano.
“Muqaddas kitoblarni bir-biri bilan taqqoslab muhokama qilganimizda lol qolishadi. O’xshashliklar borasida nazariy jihatdan hamma qandaydir yuzaki bilimga ega, lekin kitobdagi yozuvlarni ko’rib tushunasizki, ayrim diniy yetakchilar va siyosatchilar da’vo qilganchalik tafovut mavjud emas. E’tiqodimiz ayri bo’lsa-da, Olloh bir”, - deydi faol.
29 yoshli falastinlik Mahmud Muna bu uchrashuvlarning doimiy qatnashchisi:
“Isroil bizni devor bilan ajratib qo’ygani sabab yahudiylar bilan na gaplasha olasiz, na bir davrada o’tira olasiz. Buni men jiddiy muammo deb bilaman, chunki bunday sharoitda odamlarni axborot vositalari orqali laqillatish oson”.
61 yoshli Rut Viktor Isroil fuqarosi. Kasbi o’qituvchi.
“Falastinliklar bilan urush maydonida emas, ana shunday muloqotlarda ko’rishishni istardim. Tinchlikdan umidni uzmayman, osoyishtalik bir kun albatta keladi”, - deydi u.
Dinlar-aro dialog loyihaning bir qismi, xolos. Frank Romano fikricha, ikki xalq orasida qo’shma loyihalar yo’lga qo’yilishi darkor.
“O’rtada to’siq barpo etish uchuh minglab daraxtlar nobul qilingan, ularni birgalikda qayta ekish, uylarni tiklash, maktablar ochish tashabbuslarini olg’a suryapmiz. Yana bir yo’li – hukumatlarga bosim o’tkazish, toki tinchlik tomon jiddiy qadam tashlansin”, - deya tushuntiradi amerikalik faol.
Frank Romano ta’biricha, elatlar bir-birini tushunib, o’xshash jihatlarini anglab, oradagi tafovutlarni hurmat qilishni o’rgansagina vaziyat o’zgarishi mumkin. Busiz Yaqin Sharqda tinchlikka umid qilish qiyin.
