Breaking News

Insonning eshitish qobiliyatini tiklash borasida olamshumul izlanishlar


Jey Alan Zimmerman kar bo'lsa-da, Brodvey teatrlari uchun musiqa bastalaydi
Jey Alan Zimmerman kar bo'lsa-da, Brodvey teatrlari uchun musiqa bastalaydi

AQShda 300 milliondan oshiq aholi bo’lsa, shundan 37 millioni kar. Ularning ko’pchiligi ishlaydi. Qonunan har bir korxona, xususiy yoki davlat organi bunday insonlarning to’laqonli faoliyat yuritishi uchun sharoit yaratib berishi kerak.

Yaqinda Nyu-Yorkda bo’lib o’tgan yirik anjumanda shifokor olimlar eshitish qobiliyati cheklangan yoki undan butkul mahrum bo’lgan odamlarga yordam berishning yangi yo’llari haqida fikr almashdi.

Amerikada aholining qariyb 10 foizi kar. Ko'pi maxsus apparat taqadi
Amerikada aholining qariyb 10 foizi kar. Ko'pi maxsus apparat taqadi

Nyu-Yorkda tanilgan bastakor Jey Alan Zimmerman asarlari mashhur sahnalarda sahnalashtirilgan. Bu san’atkorni “Brodvey Betxoveni” deyishadi. Chunki u buyuk nemis bastakori singari kar.

Uning asarlaridan biri “Robot” deb ataladi, sun’iy moslama taqqan inson.

“Masala aynan shunda: qulog’imga sun’iy moslama o’rnattirib, robotga aylanaymi? Agar bu bilan eshitish qobiliyatim qaytganida, rozi bo’lardim”,- deydi Zimmerman.

Yaxshi eshita olmaydigan bastakor suhbatdoshining lablariga diqqat bilan boqadi. Musiqa bastalayotganida, faqat tovush bilan emas, balki nur, yorug’lik bilan ham o’z his-tuyg’ularini ifodalashga harakat qiladi.

Quloqqa taqadigan moslamalarning turi ko'p
Quloqqa taqadigan moslamalarning turi ko'p

Qulog’i ichidagi nozik soch tolalari tovush to’lqinlarini miyaga uzatadi. Shu tolalarning zaiflashishi Zimmermanning eshitish qobiliyatini pasaytirgan. Quloq ichiga jajji protez o’rnatiladi va odam yana eshita boshlaydi. Lekin uning eshitish qobiliyati hech qachon to’la bo’lmaydi.

Zimmerman olimlar yaxshiroq vosita ixtiro qilishini kutmoqda. Tadqiqotchilar esa buning ustida allaqachon ishlay boshlaganini, parranda ularga umid baxsh etganini aytadi.

Vashington Universiteti tibbiyot fakulteti professori Mark Vorkol yangi izlanishlar va samara haqida bizga gapirib berdi.

“Qush qulog’ining qiziq bir qobiliyati bor. U zaiflashgan yoki zararlangan retseptorlarni qayta tiklay oladi. Masalan, qushning qulo’gi kar bo’lib qolsa, bu uzoq davom etmaydi. Bir necha haftadan so’ng o’lik yoki zaif hujayralar yangilanadi”.

Bolalar ayniqsa yordamga muhtoj
Bolalar ayniqsa yordamga muhtoj

Ammo parrandadan farqli o’laroq, odam organizmida asab hujayralari qayta tiklanmaydi.

Ilmiy tajribalar odam terisi, ichaklari va jigar hujayralari qayta tiklanish qobiliyatiga ega ekanini isbotlagan.

Beylor Tibbiyot Instituti mutaxassisi Endryu Grovs deydiki, olimlar shunday qobiliyatni asab hujayralarida ham rivojlantirishga harakat qilmoqda.

"Qush deyarli kar bo'lmaydi, chunki uning organizmida zaiflashgan yoki zararlangan retseptorlar qayta tiklanadi. Biz ayni shunday qobiliyatni odam hujayralarida rivojlantirmoqchimiz",- deydi olimlar.
"Qush deyarli kar bo'lmaydi, chunki uning organizmida zaiflashgan yoki zararlangan retseptorlar qayta tiklanadi. Biz ayni shunday qobiliyatni odam hujayralarida rivojlantirmoqchimiz",- deydi olimlar.

“Muammoni ikki sodda jarayonga ajratish mumkin. Birinchisi: ta’mirlash uchun ko’proq hujayra talab qilinadi. Demak, hujayralar bo’linib, ko’payishi kerak. Ularning bo’linishiga nima turtki bo’ladi va qaysi damda ular bo’linishdan toxtaydi? Shuni aniqlash zarur”,- deydi olim.

Bu muammo hal etilishi uchun yana ancha izlanish lozim. Kamida 10 yil vaqt va millionlab dollar mablag’ kerak.

Bastakor Jey Alan Zimmerman esa operatsiyaga ko’nmayapti. U kasallikka qarshi davo topilishini kutmoqda. Musiqa bastalab, o’z ijodini xalq bilan baham ko’rishda davom etmoqda.

  • 16x9 Image

    Navbahor Imamova

    Navbahor Imamova - "Amerika Ovozi" teleradiosining yetakchi multimedia jurnalisti. "Amerika Manzaralari" turkumidagi teledasturlar muallifi. Ko'rsatuvlar taqdim etish bilan birga prodyuser, muxbir va muharrir. O'zbekistonda akkreditatsiyadan o'tgan yagona amerikalik jurnalist. "Amerika Ovozi"da 2002-yildan beri ishlaydi. Jurnalistik faoliyatini 1996-yilda O'zbekiston radiosining "Xalqaro hayot" redaksiyasida boshlagan. Jahon Tillar Universiteti Xalqaro jurnalistika fakultetida dars bergan. Ommaviy axborot vositalari bo'yicha bakalavrlikni Hindistonning Maysur Universitetidan (University of Mysore), magistrlikni esa AQShning Bol Davlat Universitetidan (Ball State University) olgan. Shuningdek, Garvard Universitetidan (Harvard University) davlat boshqaruvi va liderlik bo'yicha magistrlik diplomiga ega. Jurnalistik va ilmiy materiallari qator xalqaro manbalarda chop etilgan. Amerikaning nufuzli universitetlari va tahlil markazlarida so'zlab, ma'ruzalar o'qib keladi. "Amerika Ovozi" oltin medali sohibi. Tashkilotda gender va jurnalistika bo'yicha kengash raisi. Toshkent viloyati Bo'stonliq tumani Qo'shqo'rg'on qishlog'ida ziyoli oilasida ulg'aygan.

    Navbahor Imamova is a prominent Uzbek journalist at the Voice of America. As anchor, reporter, multimedia editor and producer, she has covered Central Asia and the U.S. for more than 20 years on TV, radio and online. Since 2018, she has also been reporting from inside Uzbekistan as the first-ever U.S.-based accredited correspondent in the country. During 2016-2017, she was a prestigious Edward S. Mason Fellow in public policy and management, while earning her Mid-Career Master in Public Administration at Harvard University’s John F. Kennedy School of Government. Navbahor played a pivotal role in the launch of Uzbek television programming at VOA in 2003, and has since presented more than 1000 editions of the flagship weekly show, “Amerika Manzaralari” (Exploring America), which covers American foreign policy focusing on Washington’s relations with Central Asia, as well as life and politics in the U.S. She speaks frequently on regional issues in Central Asia, as well as Uzbek politics and society, for policy, academic, and popular audiences. Her analytical pieces have been published in leading academic and news outlets including Foreign Policy, The National Interest, and the Atlantic. Navbahor also is the founding President of the VOA Women’s Caucus. She began her career at Uzbekistan’s state broadcasting company in Tashkent. She holds a Bachelor of Arts in journalism and mass communication from the University of Mysore, India and a Master of Arts in journalism from Ball State University, Indiana.

XS
SM
MD
LG