Nursulton Nazarboyev Vashingtonda

Qozog’iston prezidenti Nursulton Nazarboyev Oq Uyda prezident Bush bilan muloqot qildi. Markaziy Osiyodagi ba’zi siyosiy tahlilchilar nazarida Qozog’iston o’zini AQShga Markaziy Osiyodagi siyosiy va iqtisodiy yetakchi sifatida ko’rsatishga urinmoqda.

“Qozog`iston AQSh uchun haqiqatda muhum mamlakatmi? Energetik xavfsizlikni ta’minlovchi davlat bo`la oladimi”? - deya so'raydi qirg`izistonlik mintaqaviy ekspert Ilana Karakulova.

AQSh Qozogistonda demokratik tamoyillarni me`yor darajasida emasligiga, “Kazaxgeyt” mojarosiga ko`z yumib bo`lsada bu tashrifni amalga oshirishidan qanday maqsadlarni ko`zda tutmoqda? Bu borada aniq bir to`xtamda javob berish qiyin”,- deydi Karakulova.

“Mening nazarimda AQSh ko`proq energetik xavfsizlik jihatidan emas, balki mintaqadagi o`z siyosiy pozitsiyasini kuchytirish uchun Qozog`iston orqali harakat qiladi”.

Ta’kidlanishicha, Qozog`iston prezidentining AQShga tashrifi aynan mintaqadagi geosiyosiy holatga ta’sir etish imkonityatlari bilan ham e`tiborli.

Ekspertlar fikricha Qozog`iston bugun mintaqadagi yetakchi davlat va bu yetakchilik uchun asosiy da’vogar hisoblangan rasmiy Toshkent tomonidan ochiq tan olinmasada, sukut tarzidagi e’tirof mavjudligi bildiriladi.

Bundan tashqari O`zbekiston prezidentining Qozog`istonga qilgan davlat tashrifidan so`ng ikki o`rtadagi munosabatlarda ijobiy siljishlar bo’lgani kuzatiladi.

O`zbekistondagi Qozoq madaniyat markazining jamoatchi vakili Shirinbek O`razmetovga ko`ra, O`zbekiston va Qozog`iston prezidentlarining uchrashuvlaridan so`ng aloqalarda ijobiylik sezilgan, lekin bu siljish juda sekin amalga oshmoqda.

“Yevropa Ittifoqida 25 davlat bor, ular o`rtasidagi chegara bordi-keldilarida hech qanday muammo yoq, lekin qozoq-o`zbek o`rtasida bu muammo. Hech narsadan qo’rqmasdan, chegaralarni ochish kerak”.

O`razmetov Qozog`iston prezidentining AQSh safari haqida munosabat bildirar ekan, mintaqa xalqlarini birlshtirishga qaratilgan har qanday aloqalar ahamiyatli ekanligini urg`ulaydi.

“Hozir shimolda Rossiya, sharqda Xitoy. Bu nihoyatda ma’suliyatli davr, shunga yarasha siyosat yuritish kerak. Markaziy Osiyo xalqlari iqtisodiy jihatdan, globallashuv nazaridan birlashishlari kerak. Bu haqda avval Mustafo Cho`qay, Fitratlar gapirib ketgan. Agar o`zbeklar va qozoqlar birlashsa, mintaqaning boshqa davlatlari ham ular orqasidan ergashadi”, - deydi O`razmetov.

Kuzatuvchilarga ko`ra, hozir AQSh va O`zbekiston aloqalari keskinlashgan bosqichda. O`zbekiston demokratik islohotlarni keskin rad etayotgan davlatlardan biri. AQShning mintaqada o`z siyosiy pozitsiyasini kuchaytirish harakatlari O`zbekistondagi ahvolga qanchalik ta’sir o`tkazishi ham mavhum baholanmoqda.

Ekspert Ilana Karakulovaga ko`ra, Qozog`iston prezidentining AQShga tashrifi mintaqadagi demokratik jarayonlarga, shu jumladan O`zbekiston va Qozog`iston aloqalariga ham ta'sir etmaydi:

“Qozog`iston prezidentining tashrifidan siyosiy yo`nalishdagi o`zgarishlarni kutish qiyin. Qozog`iston rasmiylari ko`p qirrali tashqi siyosat yuritayotganliklarini ta’kidlashni yaxshi ko`rishadi. Bundan tashqari Qozog`iston Rossiya va Xitoy kabi davlatlar bilan turli shartnomalarga ega, ularni bajarishi kerak. Nazarimda, bu tashrif shunchaki protokol uchun yoki AQSh kapitalini Qozog`istonga jalb etishda imkoniyatlar ochishda, qolaversa Qozog`istonning Yevropada Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkilotiga raislik qilish masalasida aniq natijalar berishi mumkin”, - deydi Karakulova.