Breaking News

Amir Temur - AQSh teatr sahnalarida


G'arb Turon zaminida uzoq yillar hukmronlik qilgan, yirik imperiyaga asos solgan Temur haqida bilibdiki, uni johil podshoh sifatida tasvirlab keladi.

XV asr ingliz dramaturgi Kristofer Marlou qalamiga mansub "Temurlang" asari hozirgacha ham Yevropa va Amerika teatr sahnalaridan tushmaydi. P'yesa, tarixchilar nazarida, haqiqatni aks ettirmaydi.

Ammo bu badiiy asar Amir Temurning hukmdor sifatidagi siymosi, uning yengilmas sarkarda bo'lgani, unga XV asrda g'arbda qanday qarashgani haqida hikoya qiladi. Asarni sahnalashtirgan rejissyor fikricha p'yesada umumbashariy va zamonaviy muammolar ham ko'tariladi.

Vashingtondagi Uilyam Shekspir teatri bu mavsumni yangi sahna asari - Kristofer Marlouning “Temurlang” spektakli bilan ochdi.

Bu – XV asrda yashab ijod qilgan adibning erkin talqin-adaptatsiyasi. Darvoqe, aytishlaricha, Kristofer Marlou va Uilyam Shekspir ijod sohasida hamisha bir-biri bilan kim o’zarga o’ynab kelgan. Har biri ma’lum ma’noda raqibining yozish uslubiga ta’sir ko’rsatgan.

Shekspir teatri bu asarni bejiz tanlamagan deydi p’yesa rejissyori Maykl Kan.

“Temurlangning turli harbiy yurishlari, o’zga insonlar bilan muomalasi – bularni sahnada tasvirlashha nima yetsin. Bu asar o’sha zamon ahlini, qolaversa Shekspirdek adibni lol qoldirgan bo’lsa ajabmas”.

U davrda drama janridagi asarlar, asosan, nasihat va o’git tarzida yozilar, tanqidchilar ta’biricha, ko’pining syujeti sayoz, tili esa qo’pol va jo’n edi.

Marlouning “Temurlang”i dramada burilish yasadi. U janrni she’riy dialoglar, qiziqarli voqealar va rang-barang qahramonlar bilan boyitdi.

“Asar qalam ahlini va muxlislarni larzaga soldi. Xuddi ilk musiqiy asar yoki ilk film yohud boshqa yirik kashfiyot kabi”.

Asarda bosh qahramon – Temurlang – ko’chmanchi xalqlar yetakchisi. Qaysi zamon ekani aytilmaydi. Temur fors shohini taxtdan ag’darib, yirik imperiya barpo etadi. Shuhrati oshadi. Qashshoqlikda voyaga yetgan Temur cheksiz boylikka ega bo’ladi. Rahm-shafqat nimaligini unutadi.

Turkiyani ham istilo qilib, malikani zindonband qiladi, shohini esa o’ziga qul qiladi. Tez orada, qarabsizki, Temurlang Osiyo va Afrika amiri. Biroq bu unga ozday ko’rinadi - butun jahonga egalik qilish maqsadi unga tinchlik bermaydi.

Temurlangning oddiy cho’pondan qudratli jangchiga aylanish tarixi muallif Kristofer Marlouning hayotini eslatadi deydi san’atshunos Akiva Foks. Kambag’al etikdo’zning o’g’li Marlou o’z davrining eng taniqli va iste’dodli dramaturglaridan biri bo’lib yetishgan.

“Ham Temur, ham Marlou eng quyi tabaqadan chiqib, keyinchalik kuchli shaxsga aylangan. Marlou Temurning shaxsiyatini chuqur o’rgangan”.

Ba’zilar fikricha Marlou boy va davlatmand kishilar, zodagonlarning asabiga tegishni yoqtirgan. Hatto qirolicha Yelizavetadan ham tap tortmagan. “Temurlang”da ana shunday sahnalar bor.

“Qirolicha endi taxtni egallagan damlar. Biroq hayotdan ko’ngli to’lmagan xalq hokimiyatdan norozi. Qirolichani taxtdan ag’darish payida. Marlouning asaridagi qahramon “Men merosxo’r shaxzoda va malikalarni yer tishlataman, ular aslzoda ekani bilan ishim yo’q” deyishga jazm etadi. O’sha davr uchun g’oyat qaltis so’zlar”.

Maykl Kanning aytishicha, jahonning siyosiy markazi - Vashington - mazkur spektakl uchun juda qulay joy.

“Bu asarning siyosiy mazmun-mohiyati auditoriyani o’ylantirib qo’yadi. Odamlar undagi voqealarni real hayot bilan taqqoslay boshlaydi. Ayniqsa, Vashington kabi maskanlarda. Ba’zida seanslarga Kongress a’zolari, senatorlar, sudyalar, hatto ba’zida AQSh prezidenti ham qadam ranjida qilib turadi”.

Shubhasiz, “Temurlang” spektakli har bir tomoshabinga ma’naviy zavq bag’ishlaydi.

  • 16x9 Image

    Navbahor Imamova

    Navbahor Imamova - "Amerika Ovozi" teleradiosining yetakchi multimedia jurnalisti. "Amerika Manzaralari" turkumidagi teledasturlar muallifi. Ko'rsatuvlar taqdim etish bilan birga prodyuser, muxbir va muharrir. O'zbekistonda akkreditatsiyadan o'tgan yagona amerikalik jurnalist. "Amerika Ovozi"da 2002-yildan beri ishlaydi. Jurnalistik faoliyatini 1996-yilda O'zbekiston radiosining "Xalqaro hayot" redaksiyasida boshlagan. Jahon Tillar Universiteti Xalqaro jurnalistika fakultetida dars bergan. Ommaviy axborot vositalari bo'yicha bakalavrlikni Hindistonning Maysur Universitetidan (University of Mysore), magistrlikni esa AQShning Bol Davlat Universitetidan (Ball State University) olgan. Shuningdek, Garvard Universitetidan (Harvard University) davlat boshqaruvi va liderlik bo'yicha magistrlik diplomiga ega. Jurnalistik va ilmiy materiallari qator xalqaro manbalarda chop etilgan. Amerikaning nufuzli universitetlari va tahlil markazlarida so'zlab, ma'ruzalar o'qib keladi. "Amerika Ovozi" oltin medali sohibi. Tashkilotda gender va jurnalistika bo'yicha kengash raisi. Toshkent viloyati Bo'stonliq tumani Qo'shqo'rg'on qishlog'ida ziyoli oilasida ulg'aygan.

    Navbahor Imamova is a prominent Uzbek journalist at the Voice of America. As anchor, reporter, multimedia editor and producer, she has covered Central Asia and the U.S. for more than 20 years on TV, radio and online. Since 2018, she has also been reporting from inside Uzbekistan as the first-ever U.S.-based accredited correspondent in the country. During 2016-2017, she was a prestigious Edward S. Mason Fellow in public policy and management, while earning her Mid-Career Master in Public Administration at Harvard University’s John F. Kennedy School of Government. Navbahor played a pivotal role in the launch of Uzbek television programming at VOA in 2003, and has since presented more than 1000 editions of the flagship weekly show, “Amerika Manzaralari” (Exploring America), which covers American foreign policy focusing on Washington’s relations with Central Asia, as well as life and politics in the U.S. She speaks frequently on regional issues in Central Asia, as well as Uzbek politics and society, for policy, academic, and popular audiences. Her analytical pieces have been published in leading academic and news outlets including Foreign Policy, The National Interest, and the Atlantic. Navbahor also is the founding President of the VOA Women’s Caucus. She began her career at Uzbekistan’s state broadcasting company in Tashkent. She holds a Bachelor of Arts in journalism and mass communication from the University of Mysore, India and a Master of Arts in journalism from Ball State University, Indiana.

XS
SM
MD
LG