Breaking News

Jurnalistlarga bosim yanada kuchaygan


Afg'onistonda Tolibon o'idirgan jurnalistning jasadi
Afg'onistonda Tolibon o'idirgan jurnalistning jasadi

Nyu-Yorkda asoslangan tashkilot, Jurnalistlarni himoya qiluvchi xalqaro qo'mita (Committee to Protect Journalists), 2011-yilda bu kasb egalariga nisbatan bosim oshdi deya e'tirof etmoqda.

Arab dunyosidagi siyosiy o'zgarishlar, inqilobu namoyishlarda axborot vositalari muhim rol o'ynadi va shu bois ham ularga nisbatan tazyiq kuchayib bormoqda, deyiladi qo'mita hisobotida.

Dunyo bo'ylab 2011-yilda 86 matbuot xodimi halok bo'lgan, quyidagi davlatlarda: Pokiston, Iroq, Liviya, Meksika, Somali, Suriya, Misr, Filippin, Yaman, Braziliya, Afg'oniston, Bahrayn, Rossiya, Nigeriya, Tailand, Peru, Tunis, Fil Suyagi Qirg'og'i, Panama va Dominikana Respublikasi.

46 holda qotillik sababi aniq, 35 holda noaniq. O'lganlardan 5 nafari esa jurnalistlarga yordam berayotgan tarjimonlar, vositachi yoki haydovchilar bo'lgan.

Jurnalistlarni himoya qiluvchi xalqaro qo'mita Nyu-Yorkda joylashgan
Jurnalistlarni himoya qiluvchi xalqaro qo'mita Nyu-Yorkda joylashgan

Yevropa va Markaziy Osiyoda o'tgan yili ikki jurnalist o'ldirilgan va 2001-yildan beri 39 muxbir vatanni tark etishga majbur bo'lgan. 1992-yildan beri bu mintaqalarda 132 jurnalist halok bo'lgan. 2011-yilning oxirida 8 muxbir qamoqda edi, deyiladi tahlilnomada. 66 jurnalistning qotili hamon topilmagan, 11 nafari esa bedarak ketgan. Tergov ishlari yakunlanmagan.

Belarus jurnalistlar uchun eng xavfli mamlakatlardan biri bo'lib qolmoqda. O'tgan yoz hukumatga qarshi namoyishlar paytida 95 matbuot xodimi hibsga olingan.

O'zbekistonda 2011-yil oxiridagi hisoblarga ko'ra, 5 jurnalist panjara ortida.

1. Muhammad Bekjonov, 1999-yildan beri

2. Yusuf Ro'zimurodov, 1990-yildan beri

3. G'ayrat Meliboyev, 2003-yildan beri

4. Soli Abdurahmonov, 2008-yildan beri

5. Dilmurod Sayid, 2009-yildan beri

Jurnalistlarni himoya qiluvchi xalqaro qo'mita nazarida bu insonlarning bari vatanida oshkoralik uchun kurashgan. O'z maqolalarida korrupsiya va yulg'ichlik, repressiya va huquqbuzarlik hollarini yoritgan va shu bois nishonga olingan.

Toshkent
Toshkent

O'zbekiston hukumati so'zdagina matbuot erkinligi tarafdori. Prezident Islom Karimov bu borada ko'p gapirib, jurnalistlar professional darajasini oshirish kerak, matbuot to'rtinchi hokimiyat bo'lishi uchun qonuniy zamin yaratilgan, deya ta'kidlab keladi.

Amalda esa mustaqil, erkin jurnalistika uchun imkoniyat yo'q. Barcha axborot vositalari, davlatniki bo'ladimi yoki xususiy, hammasi hukumat iznida. Birortasi amaldagi siyosatni savolga tuta olmaydi. Real vaziyat, xalqni qiynayotgan muammolar, jamiyatdagi tub masalalarni yorita olmaydi. Yoritishga uringanlar esa xavfsizlik organlari tomonidan siquvga olinib, turli qalbaki ayblovlar, xususan, tuzumga qarshi tahdid yoki poraxo'rlik yoki qoradori savdosida ayblanib, jinoiy javobgarlikka tortiladi, deya tahlil qiladi xalqaro tashkilotlar.

Qirg'iziston Markaziy Osiyoda jurnalistlar uchun nisbatan erkin muhitga ega, lekin o'zbek tilidagi axborot vositalari o'tgan ikki yil ichida, ya'ni 2010-yilning yozida janubda yuz bergan xunrezliklar ketidan, to'xtab qolgan.

Qirg'izistonda o'zbek aholi uchun ona tilida mahalliy axborot manbalari qolmadi
Qirg'izistonda o'zbek aholi uchun ona tilida mahalliy axborot manbalari qolmadi

Qirg'indan oldin janubda o'zbek tilida kamida 10 manba ma'lumot uzatar edi.

Osh TV egasi Halil Xudoyberdiyev va Mezon TV rahbari Javlon Mirzaxo'jayev xurujlar, tazyiq va asossiz tergovlar oqibatida bu tashkilotlar faoliyatini to'xtatdi.

Osh TV sotildi, Mezon TV, shuningdek, "Portfel" va "Itogi Nedeli" gazetalari yopildi. Bu manbalar nafaqat o'zbek tilida, balki rus va qirg'iz tillarida ham chiqar edi. Xudoyberdiev va Mirzaxo'jayev vatanni tark etdi. Aholi esa o'z ona tilida axborotsiz qoldi.

Tojikistonda korrupsiya, ektremizm va repressiya haqida maqola yozgan jurnalistlar sudga tortildi. Xususan, "Nuri Zindagi" gazetasi muxbiri Mahmadyusuf Ismoilov, Bi-Bi-Si (BBC) muxbiri O'rinboy Usmonov va "Aziya Plyus" muxbiri Roziya Mirzobekova.

Qozog'istonda muxbirlarni haqoratda ayblab sudlash keng tarqalgan. Xususiy sektor va hukumat tanqidiy maqolalarga mana shunday bosim bilan javob beradi.

Turkmaniston esa shu qadar yopiq jamiyatki, deydi mutaxassislar, matbuot xodimlari faoliyati haqida aniq ma'lumotlar olish qiyin. Shu ayonki, bu mamlakatda erkin jurnalistika degan tushunchaning o'zi yo'q.

  • 16x9 Image

    Navbahor Imamova

    Navbahor Imamova - "Amerika Ovozi" teleradiosining yetakchi multimedia jurnalisti. "Amerika Manzaralari" turkumidagi teledasturlar muallifi. Ko'rsatuvlar taqdim etish bilan birga prodyuser, muxbir va muharrir. O'zbekistonda akkreditatsiyadan o'tgan yagona amerikalik jurnalist. "Amerika Ovozi"da 2002-yildan beri ishlaydi. Jurnalistik faoliyatini 1996-yilda O'zbekiston radiosining "Xalqaro hayot" redaksiyasida boshlagan. Jahon Tillar Universiteti Xalqaro jurnalistika fakultetida dars bergan. Ommaviy axborot vositalari bo'yicha bakalavrlikni Hindistonning Maysur Universitetidan (University of Mysore), magistrlikni esa AQShning Bol Davlat Universitetidan (Ball State University) olgan. Shuningdek, Garvard Universitetidan (Harvard University) davlat boshqaruvi va liderlik bo'yicha magistrlik diplomiga ega. Jurnalistik va ilmiy materiallari qator xalqaro manbalarda chop etilgan. Amerikaning nufuzli universitetlari va tahlil markazlarida so'zlab, ma'ruzalar o'qib keladi. "Amerika Ovozi" oltin medali sohibi. Tashkilotda gender va jurnalistika bo'yicha kengash raisi. Toshkent viloyati Bo'stonliq tumani Qo'shqo'rg'on qishlog'ida ziyoli oilasida ulg'aygan.

    Navbahor Imamova is a prominent Uzbek journalist at the Voice of America. As anchor, reporter, multimedia editor and producer, she has covered Central Asia and the U.S. for more than 20 years on TV, radio and online. Since 2018, she has also been reporting from inside Uzbekistan as the first-ever U.S.-based accredited correspondent in the country. During 2016-2017, she was a prestigious Edward S. Mason Fellow in public policy and management, while earning her Mid-Career Master in Public Administration at Harvard University’s John F. Kennedy School of Government. Navbahor played a pivotal role in the launch of Uzbek television programming at VOA in 2003, and has since presented more than 1000 editions of the flagship weekly show, “Amerika Manzaralari” (Exploring America), which covers American foreign policy focusing on Washington’s relations with Central Asia, as well as life and politics in the U.S. She speaks frequently on regional issues in Central Asia, as well as Uzbek politics and society, for policy, academic, and popular audiences. Her analytical pieces have been published in leading academic and news outlets including Foreign Policy, The National Interest, and the Atlantic. Navbahor also is the founding President of the VOA Women’s Caucus. She began her career at Uzbekistan’s state broadcasting company in Tashkent. She holds a Bachelor of Arts in journalism and mass communication from the University of Mysore, India and a Master of Arts in journalism from Ball State University, Indiana.

XS
SM
MD
LG