Breaking News

Andijonlik siyosiy muhojir: Vatanda bosimlar davom etmoqda


Andijon fojiasidan 10 yil o’tdi

2005-yilning 12-13 may kunlari Farg’ona vodiysining bu qismida nima bo’lgan edi degan savolga hamma turlicha javob beradi. Hukumat o’z talqiniga ega. Guvohlarning o’z bayoni bor. Tashqi dunyo, xususan G’arb davlatlari, xalqaro tashkilotlar va ekspertlar o’zgacha xulosada. Yaqinda katta ekranga chiqqan “Sotqin” kartinasi O’zbekiston hukumatining o’sha paytdan beri yangrab kelayotgan nazariyasini aks ettiradi.

“Sotqin” filmiga ko’ra, Andijondagi qo’zg’olon chetdan turib rejalangan, terrorchilar va xorijiy agentlar til biriktirib, O’zbekiston tinchligini buzmoqchi bo’lgan. Kinoda odamlarni hukumatga qarshi qayragan tomonlar G’arbdan moliyalangan degan g’oya olg’a suriladi. Gap Afg’onistondagi o’zbek jangarilar emas, aynan Amerika yoki Yevropadagi ajnabiy kuchlar haqida ketadi, “sanksiya qo’yishga sabab bormi, bor” degan gaplar ishlatiladi.

Andijonda yuzlab insonlarning o’limida hukumatni ayblagan Yevropa Ittifoqi 2005-yilda Karimov ma’muriyatiga qarshi cheklovlar qo’ygan. AQSh ham Toshkentga nisbatan choralar ko’rgan. Film mazmuni bilan tanish g’arblik ekspertlar fikricha, hukumatning bugungi propagandasi o’z xalqiga qaratilgan, chunki respublika rahbariyati tashqi dunyoni o’z pozityasiga ishontira olmasligini allaqachon tushunib yetgan. G’arb ham uning Andijon yuzasidan talablari bajo keltirilmasligini biladi va shu bois cheklovlarni bekor qilib, muloqot va murosa yo’lini tanlagan.

Siyosiy muhojirlar bosim ostida

Norvegiyada yashayotgan siyosiy faol Ulug’bek Bakirov 2006-yilgacha muxolifatdagi “Birlik” partiyasining Andijon viloyatidagi yetakchilaridan biri bo'lgan. Shahardagi qonli voqealar ketidan avj olgan tazyiqlar va tahdidlar sabab vatanni tark etgan. To'qqiz yildirki, siyosiy muhojir. BMT qochqinlar agentligi unga shunday maqom bergan.

Bakirov “Zamondosh” singari muxolif internet nashrlarda bosh muharrirlik qilgan va hukumatni ochiq-oydin tanqid qilib tanilgan. So’nggi oylarda u Virtual Saylov Komissiyasi va undan keyin tashkil etilgan “Muqobil O’zbekiston” muvofiqlashtirish kengashida jonbozlik ko’rsatmoqda. Bu kengash Andijon fojiasining 10 yilligiga bag'ishlangan kampaniya olib bormoqda. Ushbu tashviqotga ko'ra, Andijonda begunoh insonlarning qoni to'kilishida hukumat asosiy aybdor.

Maqsad, deydi Bakirov, xorijda yurgan o’zbeklar vatan taqdiriga befarq emasligini ko’rsatish va “mamlakatdagi adolatsiz tuzumga qarshi kurash”.

Vatanda esa, bunga javoban, uni "propiska", doimiy yashash joyidan ayirishmoqda va balki yaqin kelajakda fuqarolikdan ham chiqarishadi. Andijon viloyati Jalaquduq tuman prokuraturasi bu borada ogohlantirgan. Sud qaror chiqqanmi yo'q, hozircha noma'lum.

Bunday hollar boshqa muxolifatchilar va hatto oddiy fuqarolarda ham ko'z kuzatiladi. Uzoq yillardan beri xorijda yurgan va ayniqsa tuzumning jig'iga tekkan insonlar "propiska" dan o'chiriladi; chet elga chiqishga ruxsat ololmaydi yoki xorijda yurgan bo'lsa, fuqarolikdan ayriladi.

O’zbekistonda pasportsiz hech narsa qila olmaysiz. Ulug’bek Bakirov deydiki, uning oilasiga hukumat aynan shu vosita bilan bosim o’tkazmoqda. Faolning onasi va singligi bir yildan beri pasport ololmaydi. Ularning bildirishicha, mutasaddilar xorijdagi o'g'ilning ovozi o'chmas ekan, yuqoridan bu oilaga hujjat berilmasin deya buyruq berilganini aytgan.

Ulug'bek Bakirov to'qqiz yildirki, xorijda yashaydi biroq siyosiy jihatdan hamon juda faol
Ulug'bek Bakirov to'qqiz yildirki, xorijda yashaydi biroq siyosiy jihatdan hamon juda faol
Andijonlik siyosiy faol: Vatanda bosimlar davom etmoqda
Iltimos, kuting...

No media source currently available

0:00 0:11:14 0:00

Xalqaro hamjamiyat Andijonni unutmagan

Yaqinda AQSh Kongressi qoshida kechgan tadbirda "Xalqaro amnistiya" huquq tashkiloti O'zbekistonda tuzum o'z tanqidchilariga nisbatan turli usullar bilan do'q-po'pisa qilib keladi, hatto chet elda yurganlar ham xavf ostida, deya bong urdi.

BMTning Qiynoqlar bo’yicha maxsus vakili Xuan Mendez bu yig'inda so’zlar ekan, O'zbekiston hukumatini fuqarolarga nisbatan tinimsiz tazyiqlarni bas qilishga chaqirdi.

Inson huquqlarini kafolatlovchi xalqaro qonunlar bor va hech bir hukumat, jumladan O’zbekiston ham ularni buzmasligi shart, deya eslatdi diplomat.

BMTning Qiynoqlar bo'yicha maxsus vakili Xuan Mendez "Xalqaro amnistiya" huquq tashkiloti eksperti Juliya Xoll bilan, Vashington, 16-aprrel, 2015
BMTning Qiynoqlar bo'yicha maxsus vakili Xuan Mendez "Xalqaro amnistiya" huquq tashkiloti eksperti Juliya Xoll bilan, Vashington, 16-aprrel, 2015

Mendez vazifasiga kirishganidan beri respublikaga borib vaziyat bilan tanishishni iltimos qilib keladi, lekin Toshkentdan sado yo’q.

BMTning Qiynoqlar bo’yicha undan oldingi maxsus vakili ham qayta-qayta murojaat qilgan, biroq samara bermagan. Tashkilotning Qiynoqlarga qarshi qo'mitasi respublikani "qiynoqlar muntazam ravishda qo'llanadigan" davlat deb ataydi.

Kongressdagi muhokamada ekspertlar Andijon fojiasiga alohida to'xtaldi. Mustaqil tekshiruv o'tkazilmas ekan, adolat ham ta'minlanmaydi, degan mulohazalar yangradi.

Voqea haqida iddao va farazlar ko’p va bu tabiiy, deydi Ulug’bek Bakirov. Haqiqatni hozirgi tuzum o’z poyoniga yetganidagina bilamiz, deydi u, ungacha esa adolat va faktlarga yetish yo’li yopiq.

  • 16x9 Image

    Navbahor Imamova

    Navbahor Imamova - "Amerika Ovozi" teleradiosining yetakchi multimedia jurnalisti. "Amerika Manzaralari" turkumidagi teledasturlar muallifi. Ko'rsatuvlar taqdim etish bilan birga prodyuser, muxbir va muharrir. O'zbekistonda akkreditatsiyadan o'tgan yagona amerikalik jurnalist. "Amerika Ovozi"da 2002-yildan beri ishlaydi. Jurnalistik faoliyatini 1996-yilda O'zbekiston radiosining "Xalqaro hayot" redaksiyasida boshlagan. Jahon Tillar Universiteti Xalqaro jurnalistika fakultetida dars bergan. Ommaviy axborot vositalari bo'yicha bakalavrlikni Hindistonning Maysur Universitetidan (University of Mysore), magistrlikni esa AQShning Bol Davlat Universitetidan (Ball State University) olgan. Shuningdek, Garvard Universitetidan (Harvard University) davlat boshqaruvi va liderlik bo'yicha magistrlik diplomiga ega. Jurnalistik va ilmiy materiallari qator xalqaro manbalarda chop etilgan. Amerikaning nufuzli universitetlari va tahlil markazlarida so'zlab, ma'ruzalar o'qib keladi. "Amerika Ovozi" oltin medali sohibi. Tashkilotda gender va jurnalistika bo'yicha kengash raisi. Toshkent viloyati Bo'stonliq tumani Qo'shqo'rg'on qishlog'ida ziyoli oilasida ulg'aygan.

    Navbahor Imamova is a prominent Uzbek journalist at the Voice of America. As anchor, reporter, multimedia editor and producer, she has covered Central Asia and the U.S. for more than 20 years on TV, radio and online. Since 2018, she has also been reporting from inside Uzbekistan as the first-ever U.S.-based accredited correspondent in the country. During 2016-2017, she was a prestigious Edward S. Mason Fellow in public policy and management, while earning her Mid-Career Master in Public Administration at Harvard University’s John F. Kennedy School of Government. Navbahor played a pivotal role in the launch of Uzbek television programming at VOA in 2003, and has since presented more than 1000 editions of the flagship weekly show, “Amerika Manzaralari” (Exploring America), which covers American foreign policy focusing on Washington’s relations with Central Asia, as well as life and politics in the U.S. She speaks frequently on regional issues in Central Asia, as well as Uzbek politics and society, for policy, academic, and popular audiences. Her analytical pieces have been published in leading academic and news outlets including Foreign Policy, The National Interest, and the Atlantic. Navbahor also is the founding President of the VOA Women’s Caucus. She began her career at Uzbekistan’s state broadcasting company in Tashkent. She holds a Bachelor of Arts in journalism and mass communication from the University of Mysore, India and a Master of Arts in journalism from Ball State University, Indiana.

XS
SM
MD
LG