Breaking News

Qirg'izcha demokratiya, deputatlar Vashingtonda bahslashdi


Muammolar ko'p, deydi deputatlar, ularni hal etish uchun ko'p ishlashga to'g'ri keladi
Muammolar ko'p, deydi deputatlar, ularni hal etish uchun ko'p ishlashga to'g'ri keladi

Qirg’izistonda siyosatchilar faqat yurtida olishadi deb o’ylasangiz, xato qilasiz. Bu davlat deputatlari kuni kecha Vashingtondagi Jons Xopkins Universitetining Markaziy Osiyo va Kavkaz Instituti (Johns Hopkins University Central Asia Caucasus Institute) minbaridan turib ham bahslashdi.

Ular bu yerga AQSh Kongressi qoshidagi Ochiq Dunyo Yetakchilik Dasturi orqali kelgan.

Qirg’izistondagi yangi tuzum, parlament boshqaruvi haqida so’zlar ekan, hukmron koalitsiya va muxolifat vakillari mamlakatdagi bugungi vaziyatni turlicha ta’rifladi.

Vashintonga Markaziy Osiyodan keladigan mehmonlar odatda uyatchan, kamtarin yoki mamlakati haqida biror tanqidiy narsa aytishga yuragi botmaydi.

Qirg'izcha demokratiya, deputatlar Vashingtonda bahslashdi
Qirg'izcha demokratiya, deputatlar Vashingtonda bahslashdi

Amerika siyosatdonlari, tahlilchi va jurnalistlar oldida so’zlaganida, ular o’z vatani haqida faqat ijobiy fikrlar bildiradi.

Vatandoshlarning birovning oldida bir-biri bilan tortishishi, menga bir qirg’iz ziyolisining eslatishicha, uyat. Lekin shu yurtdan kelgan yana bir ziyoli “Qirg’izistonda bu normal hol. Bu erkinlikdan dalolat”, - deydi.

Qirg’iz deputatlar yangi parlament, uning turli qo’mitalari va bugungi siyosiy hayotni izohlab berdi.

Jo’qorg’u Keneshda hukmron koalitsiya (“Ata Jurt”, Sotsial Demokratik Partiya va “Respublika”) vakillaridan biri Daniyar Terbishalievning aytishicha, hozir asosiy e’tibor adliya va ichki ishlar tizimlarini isloh qilishda.

Daniyar Terbishaliev, sotsial demokrat, parlamentda Adliya masalalari bo'yicha qo'mita raisi muovini
Daniyar Terbishaliev, sotsial demokrat, parlamentda Adliya masalalari bo'yicha qo'mita raisi muovini

Zarur qonunlar qabul qilinayapti, o’zgarish qilish uchun zamin hozirlanayapti, deydi u.

“Muammolar ko’p, ularni yechishga bel bog’laganmiz. Qirg’izistonni farovon, totuv va kuchli davlatga aylantishni o’z vazifamiz deb bilamiz”,- deydi u.

Dastan Bekeshev, muxolifatdagi “Ar-Namys” partiyasi a’zosi, parlamentning Inson huquqlari bo’yicha qo’mitasi raisi fikricha esa Bishkekda og’iz ko’pirtirgan bilan ish bitmaydi. Amalda hali ko’p narsa qilingani yo’q, deydi u, Daniyar Terbishalievning og’zidan gapini olar ekan.

“Men muxolifatdan bo’lsamda, qomita raisligini berishdi. Huquq himoyasi oson ish emas-da! Endi buyog’ini eshiting: qo’mitamizda faqat uch qonunchi o’tiradi. Chunki ish zerikarli – huquq, jinsiy tenglik va nogiron fuqarolar masalalari bilan shug’ullanamiz. Byudjet va moliya bo’yicha qo’mitada esa”, - deydi Dastan Bekeshev yonidagi boshqa qirg’iz qonunchilarga ishora qilib, “12-13 a’zo bor. Chunki pul u yerda”.

Dastan Bekeshevning izohlashicha, Qirg’izistonda militsiya, milliy xavfsizlik xizmati va qonun-tartibot tizimi harob bir ahvolda. Sistemani tozalash kerak, lekin bu oson ish emas, deydi u.

Qirg'iziston parlamentida Inson huquqlari, gender masalalari va nogironlar manfaati bo'yicha qo'mita raisi Dastan Bekeshev, "Ar-Namys" partiyasi vakili
Qirg'iziston parlamentida Inson huquqlari, gender masalalari va nogironlar manfaati bo'yicha qo'mita raisi Dastan Bekeshev, "Ar-Namys" partiyasi vakili

Qirg’iz deputatlari muammolarni rad etmaydi. Lekin bir-biriga gap bermaydi ham.

Internet saytlarga qo’yilayotgan cheklovlar haqida gap ketarkan, Terbishaliev, Bekeshev va boshqa deputatlar so’z va matbuot erkinligi to’liq ta’minlanishi tarafdori. Axborot vositalari bemalol ishlay olishi kerak va hokimiyat ularning faoliyatiga aralashmasligi lozim, deydi ular.

Ularni savolga tutamiz.

O’sh va Jalol-Obodda o’tgan yili yuz bergan qonli voqealarni tergov qilish uchun parlament qoshida maxsus komissiya tuzilgan edi. Bugungacha bu hay’at fojiani tekshirgan milliy va xalqaro komissiyani tanqid qilish bilan cheklanmoqda xolos. Maqsad nima o'zi? Haqiqatni aniqlashmi? Javobgarlarni tutib, sudga tortishmi? Bugungacha nega bunga guvoh bo’lmadik?

Daniyar Terbishaliev maqsad haqiqatni yuzaga chiqarib, adolatni ta’minlash deydi.

Dastan Bekeshev nazarida esa bu komissiya safsata sotish bilan band. Qonunchi bu hay’at va uning ishiga umid bilan qaramaydi.

Bishkekdagi rahbarlar janubni qanchalik nazorat qiladi bugun?

Daniyar Terbishaliev janub butunlay nazorat ostida va u yerda ahvol kun sayin yaxshilanib bormoqda.

Dastan Bekeshev fikricha ham janub nazorat ostida, lekin tub muammolar, xususan korrupsiya, jinoyatchilik, poraxo’rlik ildiziga bolta urilmas ekan, vaziyat yaxshilanmaydi.

Qirg’izistonda parlament tuzumi ish berishiga qanchalik ishonasiz deb so’ralganida, deyarli barcha mehmonlar bu usul mamlakat uchun eng ma’quli deb javob beradi. Kafolat berish qiyin, lekin sinab ko’rishdan boshqa iloj yo’q.

Dastan Bekeshev esa muammolar yangi tuzumga o’tish bilan hal bo’lib qolmaydi deydi. Gap boshqaruvda, qarorlarda va irodada.

Prezident saylovlari aynan qay kuni o’tishi aniq emas, ammo shu yil kuzda kutilmoqda. Da’vogarlarning ko’pi - parlament a’zolari.

O'tgan yili parlament saylovlari oldidan olingan surat
O'tgan yili parlament saylovlari oldidan olingan surat

Parlament boshqaruvida prezident vakolatlari pastroq bo’ladi, lekin o’nlab deputatlar bu lavozimga ko’z tikkan, deydi Dastan Bekeshev.

Hokimiyat uchun kurash tabiiy kurash emasmi, deya xayron bo’ladi Almazbek Batirbekov, “Respublika” partiyasi vakili.

Har bir siyosiy guruh hokimiyatga chiqishni orzu qiladi, shunday ekan Qirg’izistonda siyosatchiman degan odam rahbarlikka saylanishni istaydi, deydi u.

Parlament saylovlari bo’lsa, eng ko’p qonunchilik o’rinlarini va shu tariqa bosh vazirlikni egallashni istashadi, prezidentlik saylovi ekan, bu kursiga ham harakat katta.

Yangidan yangi va’dalar, ommaviy chiqishlar va bahslar. Qirg’iziston kichik va nochor davlat, lekin kelajagini demokratiyada ko’radi. Kelajak tomon qiynalib qadam tashlamoqda, lekin siyosatchilarning o’ziga ishonch baland. “Xalq bizga ovoz bergan”, - deydi ular.

  • 16x9 Image

    Navbahor Imamova

    Navbahor Imamova - "Amerika Ovozi" teleradiosining yetakchi multimedia jurnalisti. "Amerika Manzaralari" turkumidagi teledasturlar muallifi. Ko'rsatuvlar taqdim etish bilan birga prodyuser, muxbir va muharrir. O'zbekistonda akkreditatsiyadan o'tgan yagona amerikalik jurnalist. "Amerika Ovozi"da 2002-yildan beri ishlaydi. Jurnalistik faoliyatini 1996-yilda O'zbekiston radiosining "Xalqaro hayot" redaksiyasida boshlagan. Jahon Tillar Universiteti Xalqaro jurnalistika fakultetida dars bergan. Ommaviy axborot vositalari bo'yicha bakalavrlikni Hindistonning Maysur Universitetidan (University of Mysore), magistrlikni esa AQShning Bol Davlat Universitetidan (Ball State University) olgan. Shuningdek, Garvard Universitetidan (Harvard University) davlat boshqaruvi va liderlik bo'yicha magistrlik diplomiga ega. Jurnalistik va ilmiy materiallari qator xalqaro manbalarda chop etilgan. Amerikaning nufuzli universitetlari va tahlil markazlarida so'zlab, ma'ruzalar o'qib keladi. "Amerika Ovozi" oltin medali sohibi. Tashkilotda gender va jurnalistika bo'yicha kengash raisi. Toshkent viloyati Bo'stonliq tumani Qo'shqo'rg'on qishlog'ida ziyoli oilasida ulg'aygan.

    Navbahor Imamova is a prominent Uzbek journalist at the Voice of America. As anchor, reporter, multimedia editor and producer, she has covered Central Asia and the U.S. for more than 20 years on TV, radio and online. Since 2018, she has also been reporting from inside Uzbekistan as the first-ever U.S.-based accredited correspondent in the country. During 2016-2017, she was a prestigious Edward S. Mason Fellow in public policy and management, while earning her Mid-Career Master in Public Administration at Harvard University’s John F. Kennedy School of Government. Navbahor played a pivotal role in the launch of Uzbek television programming at VOA in 2003, and has since presented more than 1000 editions of the flagship weekly show, “Amerika Manzaralari” (Exploring America), which covers American foreign policy focusing on Washington’s relations with Central Asia, as well as life and politics in the U.S. She speaks frequently on regional issues in Central Asia, as well as Uzbek politics and society, for policy, academic, and popular audiences. Her analytical pieces have been published in leading academic and news outlets including Foreign Policy, The National Interest, and the Atlantic. Navbahor also is the founding President of the VOA Women’s Caucus. She began her career at Uzbekistan’s state broadcasting company in Tashkent. She holds a Bachelor of Arts in journalism and mass communication from the University of Mysore, India and a Master of Arts in journalism from Ball State University, Indiana.

XS
SM
MD
LG