Breaking News

Yangi Ipak Yo'li xususida mintaqa yoshlari nima deydi?


Yangi Ipak Yo'li xususida mintaqa yoshlari nima deydi?
Yangi Ipak Yo'li xususida mintaqa yoshlari nima deydi?

Amerika Yangi Ipak Yo’li barpo etish kerak deya bong urar ekan, Markaziy Osiyo rahbarlari bu tashabbusni rasman yoqlasa-da, ortiqcha ishtiyoq bildirayotgani yo’q.

Mintaqaviy birdamlik yo’qligi, prezidentlar iqtisod va biznes bobida birgalikda emas, alohida siyosat yuritib kelayotgani sir emas.

Qay respublika rasmiylari bilan gaplashmang, xorij bilan savdo joyida deb javob qiladi.

Vashingtonda malaka oshirib yurtiga qaytayotgan bir guruh yoshlar nazarida ham ularning davlatlari chet el bilan tijoriy aloqalarni mustahkamlab kelmoqda.

Yangi Ipak Yo’li allaqachon barpo etila boshlagan, deydi ular.

AQSh sobiq mudofaa vaziri Donald Ramsfeld ta'sis etgan dastur qatnashchilari
AQSh sobiq mudofaa vaziri Donald Ramsfeld ta'sis etgan dastur qatnashchilari

AQSh sobiq mudofaa vaziri Donald Ramsfeld Vashingtondagi Jons Xopkins Universitetida ta’sis etgan maxsus dastur orqali har yili Janubiy Kavkaz, Markaziy Osiyo, Afg’oniston va Mongoliyadan mutaxassislar taklif qilinadi.

Ramsfeld jamg’armasidan ajratilgan bu stipendiya ertangi liderlarni quvvatlamoqda, deydi dastur boshida turganlardan biri, professor Fred Starr. U Jons Xopkins Universiteti qoshidagi Markaziy Osiyo va Kavkaz Instituti rahbari.

Professor Starr Yangi Ipak Yo’li g’oyasini uzoq yillardan beri targ’ib qilib keladi. Qadimda bu savdo yo’li sharq va g’arbni bog’lagani, xalqlarni boqqani va mislsiz imkoniyatlarga yo’l ochgani haqida Fred Starr yuzlab bet ilmiy ishlar yozgan.

Professor Fred Starr Markaziy Osiyo bo'yicha yetakchi mutaxassis
Professor Fred Starr Markaziy Osiyo bo'yicha yetakchi mutaxassis

Afg’onistonda tinchlikni ta’minlash eng ustuvor masala, deydi u. Bu yurt barqarorligi shimoldagi qo’shnilar, xususan O’zbekiston, Tojikiston, Turkmaniston, Qozog’iston va Qirg’iziston uchun dengizga chiqish yo’llarini ochadi. Afg’oniston orqali Hind okeani bo’yidagi Pokiston portlariga yetish mumkin.

Bugungi kunda eng yirik sarmoyachi va biznes hamkorga aylangan Xitoydan Yevropa tomon yangi savdo yo’llari vujudga kelsa, oradagi davlatlar behisob foyda ko’radi, deydi u.

Hukumatlar bu fikrga qo’shiladi. Shu maqsadda joriy etilgan xalqaro loyihalar, ajratilgan millionlab dollar mablag’, qabul qilingan o’nlab qonunlarni eslatishadi. Qolaversa, deydi ular, bozorlar mahsulotga to’la.

O'zbekistondan Hikmat Abdurahmonov
O'zbekistondan Hikmat Abdurahmonov

Biz bilan muloqot qilgan yosh ekspertlar, Ramsfeld dasturi qatnashchilari, nazarida Amerika buni targ’ib qilsa-qilmasa, savdo-sotiqni rivojlantirish uchun harakat avjida.

Ozarbayjondan Ramid Namazov fikricha, Qora dengiz bo’yidagi Baku portlari - Yevropaga katta darvoza.

“Mening yurtim Markaziy Osiyo, Afg’oniston va Janubiy Osiyo bilan juda iliq aloqada. Madaniy jihatdan bir-birimizga yaqinmiz, harakat qilinsa, iqtisodiy hamkorlikni yaxshilash qiyin emas”,- deydi u.

Gruziyalik Xatuna Mshvidobadze ham vatanidagi portlarni maqtaydi. Yangi Ipak Yo’li ulkan loyiha, deydi u, Amerika unga boshchilik qilishi va mamlakatlar orasida vositachilik rolini o’tashi kerak.

Ozarbayjondan Ramid Namazov (chapdan) va Qirg'izistondan Uluk Kidirbayev
Ozarbayjondan Ramid Namazov (chapdan) va Qirg'izistondan Uluk Kidirbayev

Qirg’izistondan Uluk Kidirbayev deydiki, uning yurti Xitoy mahsulotlari uchun omborxona.

“Xitoy tovarlari keyin bu yerdan boshqa respublikalarga yo’l oladi. Biz ular uchun strategik bekatmiz”,- deydi mutaxassis.

"Yangi savdo tizimlari barpo etish bilan yangi biznes hamkorlar topamiz, yo’llar va transport sohasi rivojlanadi", - deydi u.

Uningcha, Markaziy Osiyo davlatlari jahon bozoriga yakka holda chiqa olmaydi, bu regional birlik, integratsiya talab qiladi. Mintaqaga o’z tomorqasi sifatida qaraydigan ikki yirik qo’shni, Xitoy va Rossiya bosimiga bardosh bera olish uchun ham birga harakat qilish kerak.

Tojikistondan Qahhorjon Aminov
Tojikistondan Qahhorjon Aminov

Mongoliyadan Sarnai Galindiv ta'biricha, uning mamlakati o‘z temiryo’l tizimini kengaytirmoqda.

Markaziy Osiyo va Afg’oniston tomon yangi yo’nalishlar ochiladi. Yo’lovchi va yuk tashuvchi poyezdlar haqida gap ketmoqda, deydi u.

Tojikistondan Qahhorjon Aminov uning yurti gidroenergetika sohasida yetakchilik qilmoqchi ekanini aytadi.

“Yangi Ipak Yo’li bizga shu borada yordam bergan bo’lardi. O’z ta’minot tizimimizni yaxshilashimiz kerak. Stansiyalarimiz ishlab chiqargan quvvatni eksport qilish yo’llarini mustahkamlash lozim”,- deydi u.

Shuningdek, Tojikiston transport sohasini ham rivojlantirishi kerak.

Turkmaniston (chapdan) va O'zbekiston vakillari
Turkmaniston (chapdan) va O'zbekiston vakillari

Turkmanistondan Dadebay Kazakov deydiki, uning mamlakati uchun hozir eng muhimi - tabiiy gaz xaridorlarini ko’paytirish.

“Respublikamiz dunyodagi eng yirik gaz va neft zaxiralariga ega”,- deydi u.

O’tgan yili Xitoy tomon yo’nalgan gaz quvuri nafaqat Turkmaniston va Xitoyga, balki Afg’oniston va Pokistonga ham katta foyda, deydi Dedebay Kazakov.

Turkmanistondan Dadebay Kazakov
Turkmanistondan Dadebay Kazakov

O’zbekistonda Hikmat Abdurahmonov “yurtimiz biznes va sarmoya uchun ochiq. Markaziy va Janubiy Osiyo davlatlari bilan hamkorlik qilib kelamiz va samarasi hammaga ayon”, deydi.

Tijorat sohasida ishlaydigan Abdurahmonovning qayd etishicha, temiryo’l tizimi kengayib bormoqda, savdo-sotiq hajmi oshmoqda, Afg’onistonga yordam berilmoqda, havo yo’llari va avto-transport rivojlanmoqda hamda aloqa vositalari kun sayin takomillashib bormoqda.

Gruziyadan Xatuna Mshvidobadze
Gruziyadan Xatuna Mshvidobadze

Yoshlar bu ularning shaxsiy fikrlari ekani, hukumatlar nomidan gapirmayotganini eslatadi. Ular asosan yurtining potensiali, tabiiy boyliklari va iqtisodiy salohiyati haqida gapiradi.

Ko’p narsa, deya tan oladi ular, geosiyosiy omillar va xalqaro aloqalarga bog’liq. Amerika mintaqalarni bir-biriga bog’lamoqchi bo’lsa, konkret loyihalar tanishtirsin, hukumatlarga yo’l ko’rsatsin va eng avvalo Afg’onistonda terrorizm va ekstremizm tahdidini pasaytirsin, deydi bu yoshlar.

Buyuk Ipak Yo'li asrlar davomida xalqlarni boqqan, elatlarni bir-biri bilan bog'lagan
Buyuk Ipak Yo'li asrlar davomida xalqlarni boqqan, elatlarni bir-biri bilan bog'lagan

Ularning fikrini tinglagan professor Fred Starr ta’biricha, Yangi Ipak Yo’li ulkan loyihadek tuyulishi mumkin.

Ammo aslida u kichik, bugun uncha ko’zga ko’rinmaydigan, ammo ertaga yirik meva beradigan tashabbus va harakatlar yig’indisidir.

Kichik bizneslar, mayda proyektlar, xalqaro moliyaviy tashkilotlar olib borayotgan dasturlar, hukumatlar qayd etadigan “tobora yaxshilanib borayotgan iqtisodiy aloqalar”.

Markaziy Osiyo respublikalari mustaqillikka erishibdiki, regional-iqtisodiy birdamlik orzu bo’lib qolmoqda. Ikki tomonlama aloqalar bor, lekin bugun mintaqani bog’lovchi tizimlar mavjud emas, ayniqsa transport, boj va savdo-sotiq bobida.

  • 16x9 Image

    Navbahor Imamova

    Navbahor Imamova - "Amerika Ovozi" teleradiosining yetakchi multimedia jurnalisti. "Amerika Manzaralari" turkumidagi teledasturlar muallifi. Ko'rsatuvlar taqdim etish bilan birga prodyuser, muxbir va muharrir. O'zbekistonda akkreditatsiyadan o'tgan yagona amerikalik jurnalist. "Amerika Ovozi"da 2002-yildan beri ishlaydi. Jurnalistik faoliyatini 1996-yilda O'zbekiston radiosining "Xalqaro hayot" redaksiyasida boshlagan. Jahon Tillar Universiteti Xalqaro jurnalistika fakultetida dars bergan. Ommaviy axborot vositalari bo'yicha bakalavrlikni Hindistonning Maysur Universitetidan (University of Mysore), magistrlikni esa AQShning Bol Davlat Universitetidan (Ball State University) olgan. Shuningdek, Garvard Universitetidan (Harvard University) davlat boshqaruvi va liderlik bo'yicha magistrlik diplomiga ega. Jurnalistik va ilmiy materiallari qator xalqaro manbalarda chop etilgan. Amerikaning nufuzli universitetlari va tahlil markazlarida so'zlab, ma'ruzalar o'qib keladi. "Amerika Ovozi" oltin medali sohibi. Tashkilotda gender va jurnalistika bo'yicha kengash raisi. Toshkent viloyati Bo'stonliq tumani Qo'shqo'rg'on qishlog'ida ziyoli oilasida ulg'aygan.

    Navbahor Imamova is a prominent Uzbek journalist at the Voice of America. As anchor, reporter, multimedia editor and producer, she has covered Central Asia and the U.S. for more than 20 years on TV, radio and online. Since 2018, she has also been reporting from inside Uzbekistan as the first-ever U.S.-based accredited correspondent in the country. During 2016-2017, she was a prestigious Edward S. Mason Fellow in public policy and management, while earning her Mid-Career Master in Public Administration at Harvard University’s John F. Kennedy School of Government. Navbahor played a pivotal role in the launch of Uzbek television programming at VOA in 2003, and has since presented more than 1000 editions of the flagship weekly show, “Amerika Manzaralari” (Exploring America), which covers American foreign policy focusing on Washington’s relations with Central Asia, as well as life and politics in the U.S. She speaks frequently on regional issues in Central Asia, as well as Uzbek politics and society, for policy, academic, and popular audiences. Her analytical pieces have been published in leading academic and news outlets including Foreign Policy, The National Interest, and the Atlantic. Navbahor also is the founding President of the VOA Women’s Caucus. She began her career at Uzbekistan’s state broadcasting company in Tashkent. She holds a Bachelor of Arts in journalism and mass communication from the University of Mysore, India and a Master of Arts in journalism from Ball State University, Indiana.

Shu mavzuda

XS
SM
MD
LG